Sporda başarı, yalnızca fiziksel ve teknik becerilerle sınırlı değildir. Antrenman temposu, yarışma stresi ve yüksek beklentiler arasında sporcuların psikolojik olarak güvende hissetmeleri, en iyi performanslarını ortaya koymalarında kritik bir rol oynar.
Psikolojik güvenlik, sporcuların kendilerini ifade ederken, karar ve sorumluluk alırken, yargılanma ve cezalandırılma korkusu duymadıkları ortamları tanımlar. Böyle ortamlarda sporcular, desteklendiklerini ve değer gördüklerini hissederler. Bu da özgüvenlerini güçlendirir, öğrenme süreçlerini kolaylaştırır ve gelişimlerini hızlandırır.
Bilimsel araştırmalar, psikolojik olarak güvende hisseden sporcuların stresle daha iyi başa çıkabildiklerini, spordan daha fazla doyum aldıklarını ve fikir ayrılıkları sırasında düşüncelerini özgürce ifade edebildiklerini göstermektedir. Bu güven duygusu, takım düzeyinde ise açık iletişimi, sosyal bağları ve performans artışını desteklemektedir. Öte yandan, kendilerini güvende hissetmeyen sporcuların, risk almaktan kaçınmaları, zamanla kaygı, tükenmişlik ya da spordan uzaklaşma yaşamaları beklenebilir.
Psikolojik güvenliğin sağlanmasında, antrenör ile sporcu arasındaki ilişki belirleyici bir rol oynar. Sporcularını dinleyen, destekleyen ve hataları birer öğrenme fırsatı olarak gören antrenörler güvenli bir spor ortamı oluştururlar. Bu sayede sporcular kendilerini daha rahat ifade eder ve takım içindeki bağlar güçlenir. Buna karşılık; baskıcı, küçümseyici veya iletişime kapalı yaklaşımlar bu güven ortamını zedeler.
Psikolojik güvenliği güçlendirmek için spor psikologlarından uzman desteği almak en etkili yaklaşımlardan biridir. Antrenörlerin bu alanda iletişim becerilerini geliştirmek adına eğitim programlarına katılmaları, spor kulüplerinin farklı branş ve yaş gruplarındaki takımlar için ölçme ve değerlendirme çalışmaları yürütmeleri ve sporcuların birebir psikolojik destek almaları, güvenli spor ortamlarının oluşturulması için etkili stratejilerdir.
Sonuç olarak, psikolojik güvenlik yalnızca bireysel gelişimi değil, aynı zamanda takım başarısını da besleyen kritik bir unsurdur. Sporcuların potansiyellerini ortaya koymaları, sağlıklı ve sürdürülebilir bir spor deneyimi yaşamaları ve maksimum performanslarına ulaşmaları için güvenli bir psikolojik ortam oluşturmak temel bir gerekliliktir.
Referanslar
Edmondson, A. C. (1999). Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350–383.
Fransen, K., McEwan, D., & Sarkar, M. (2020). The impact of identity leadership on team functioning and well-being in team sport: Is psychological safety the missing link?. Psychology of Sport and Exercise, 51, 101763.
International Olympic Committee (IOC). (2021). Mental Health in Elite Athletes Toolkit.
Rice, S., Walton, C. C., Pilkington, V., Gwyther, K., Olive, L. S., Lloyd, M., … & Purcell, R. (2022). Psychological safety in elite sport settings: a psychometric study of the Sport Psychological Safety Inventory. BMJ Open Sport & Exercise Medicine, 8(2).
Smittick, A. L., Miner, K. N., & Cunningham, G. B. (2019). The “I” in team: Coach incivility, coach gender, and team performance in women’s basketball teams. Sport Management Review, 22(3), 419–433.
Smittick, A. L., Miner, K. N., & Cunningham, G. B. (2019). The “I” in team: Coach incivility, coach gender, and team performance in women’s basketball teams. Sport Management Review, 22(3), 419-433.
Vella, S. A., Oades, L. G., & Crowe, T. P. (2022). The role of psychological safety in coaches’ learning and development: A systematic review. International Journal of Sports Science & Coaching, 17(1), 101–116.
